Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Meslek Tanıtımları
1- MUAYENE MEMURLUĞU : Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nda görev alan personel içerisinde kritik bir pozisyona sahiptir. İthalat ve ihracat mallarına ilişkin gerekli kontrollerin yapılması, malın tespiti, gerekli kontrol ve muayene işlemlerinin yapılması, mallara ait gerekli gözetim ve denetim unsurlarının varlığının tespit edilmesi, bir malın serbest dolaşıma sokulmasına ilişkin gerekli bütün belge ve dökümanların incelenmesi işlemini yürütür. İthalat ve ihracat mallarına ilişkin beyannamelerde sorumluluk sadece muayene memuruna aittir. Malların gümrük tarifelerinin belirlenmesi ve bu tarife üzerinden Gümrük vergilerinin belirlenmesi ve tahakkuk ettirilmesi asli görevidir. Doğru GTİB tespiti ve bu tespit üzerinden vergi tahakkuku, ilave gümrük vergilerinin belirlenmesi, ek gümrük vergilerinin belirlenmesi, damping, anti damping, gözetim ve koruma önlemlerinin uygulanması açısından önemli bir işlevi yerine getirmektedir.
Taşra da Gümrük ve Ticaret Bakanlığı personeli içerisinde kariyer imkanı olarak önü en açık olan meslektir. Bir şefe bağlı olarak çalışmaz, 5 yıllık asil muayene memurları direk Müdür Yardımcılığı sınavına girmeye hak kazanır. Memurlarda olan şeflik ara basamağı, Muayene Memurluğunda yoktur.
Yaklaşık 9 ay ile 20 arasında değişen bir adaylık süreci olur. Burada eğitim dairesinin durumuna göre eğitime çağrılır. 4,5 ay eğitim verilir ve bu eğitimin ardından Türkiye'nin her yeri tercih edilebilecek şekilde 6 aylık staj dönemi olur. Staj döneminin ardından Muayene Kaşesine sahip olabilmek için eğitimde verilen derslerle ilgili yazılı ve sözlü sınava tabi tutulur. Her ikisinde de 70 puan almayı başaran adaylar Muayene Memuru kaşesi almaya hak kazanırlar.
Maaşları bir A kadroyu aratmayacak kadar iyidir. Özellikle yolluk olan yerlerde günümüz şartlarında A kadro mesleklerden daha fazla para elinize geçecektir.
Hem iç rotasyon hem de bölgeler arası rotasyon mevcuttur. İç rotasyonda çalıştığınız şehirde farklı Gümrük idareleri mevcutsa yıllar içerisinde görev yeri değişikliği yaşarsınız. Örneğin, Ankara da 4 farklı Gümrük İdaresi mevcut. Esenboğa, Gar, Kazan ve Tasiş. Ankara 2. Bölge görev süresi 7 yıl. 3 yıl Kazanda çalışırken, daha sonra 2 yıl Eseneboğa da çalışabilirsiniz. Bölgeler arası rotasyon da şehir değişikliği söz konusu olur. Türkiye 5 bölgeye ayrılmıştır. 1. Bölge de görev süresi 8 yıl iken, 5. bölge de görev süresi 3 yıldır.
Geçtiğimiz dönemde yazdığımız meslek tanıtım yazısını da buraya ekliyorum:)
Arkadaşlar merhaba, mesleğimi tanıtmadan önce sizlerin içinde bulunduğu dönemin çok meşakkatli, hiç çekilmez ve aşırı sabır gerektiren zamanlar olduğunu biliyor, bu yüzden hepinize bir arkadaş, bir ağabey olarak başarılar, sabırlar ve kolaylıklar diliyorum…
Kamu Personeli Seçme Sınavı olarak bildiğimiz, çoğunuzun üniversite 4. Sınıfa gelene dek pekte içeriğinden haberdar olmadığı sınav sonrası, hepiniz apar topar bir kariyer planlaması yapmak zorunda kaldığınız bir süreci yaşamaktasınız. Mülki İdari Amir olma hedefinden tutun, devlete gireyim de adı ne olursa olsun diyeninize kadar hepinizin bir beklentisi olduğunu biliyorum.
Muayene Memurluğu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nda taşra da görev yapmayı gerektiren, ülkemizdeki tarihi kökleri yaklaşık olarak 1700’lere kadar uzanan ve dünyada ülkeler arası ticaretin başladığı ilk dönemlerden beri yapılmakta olan bir meslek. Mesleğin detaylı tanıtımına girmeden önce mesleğe giriş şartının K.P.S.S. P3’ten min. 70 üstünde bir puan almış olmak olduğunu, ki bu puan genel olarak 84 üstünde kalıyor ve kurumun açmış olduğu mülakat sınavında 3 katı aday arasından başarılı olmak gerektiğini söylemek bilmeniz gerekiyor.
Mülakatta K.P.S.S. den almış olduğunuz puanın yarısı ve mülakat puanınızın yarısı şeklinde aritmetik ortalama üzerinden hesap yapıldığından 100 puanla sınava katılan kişi ile 84 puanla katılan kişinin durumu aynı olmamaktadır. Mülakatlarda genel olarak okuduğunuz bölümle ilgili derslerin K.P.S.S.ye yönelik olanlarından 5 ila 10 arasında sorular gelmektedir. Örneğin; Kamu Yönetimi mezununa: idari denetim yolları nelerdir? Veya Uluslararası ilişkiler mezunlarına: Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecini kısaca anlat gibi sorular gelmektedir.
Meslek bana sorarsanız birçok a grubu meslekten daha çok a grubu olmayı hak eden ancak a grubu hüviyetine bir türlü kavuşamayan bir b grubu meslektir.
Mülakat sonrası kazananların listesi yayınlandıktan sonra kurum tarafından istenilen belgelerin teslimi, güvenlik soruşturması vs. gibi 2 ay boyunca bekleyeceğiniz bir süre yaşanır. Daha sonra Gümrük ve Ticaret Bakanı’nın geniş bir salonda topladığı yeni muayene memurları için il tercihi yapılır. Burada bakan konuşmasını yapar ve bilgisayar ortamında bütün kazananların listesi için butona basar gider. İşte burası deyim yerindeyse Dananın Kuyruğunun koptuğu yerdir çünkü; isminizin karşısında Sarp sınır kapısı (Türkiye-Gürcistan arasında Artvin’de), Dilucu Sınır kapısı (Türkiye- Azerbaycan arasında Iğdır’da), Gürbulak Sınır kapısı (Türkiye-İran arasında Ağrı’da), Esendere Sınır Kapısı (Hakkari’de), Habur Sınır kapısı (Şırnak’ta) isminizin karşısına çıkabilir, tabi bunlar dışında Çeşme, Antalya, Ankara, Bursa, Samsun veya Çorum gümrük müdürlüklerinde de görevlendirebilirsiniz. Gümrük sadece kapı da anlayışını terk etmeniz adına bir muayene memurunun İzmir’de 5 iç müdürlük müdürlüğünde, Ankara’da 6 iç müdürlük müdürlüğünde çalışma olanağı olduğunu söyleyebilirim.
Butonla atanma meselesini atlattıktan sonra bakanlığın tebligatı sonrası 15 gün içinde görev yerinizin bölge müdürlüğüne giderseniz. Onlarda adaylık süresi boyunca geçireceğiniz görev yerine ilişkin müdürlüğü belirler. Örneğin, bana Ege Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü (İZMİR) çıkmış ve oradaki görevlendirmem de Alsancak da (İzmir Gümrük Müdürlüğü) olmuştu, tabi Aliağa, Serbest Bölge, Menemen, Adnan Menderes gibi değişik müdürlüklere de görevlendirilen arkadaşlarımız oldu. Biraz şans, birazda kısmet.
Burada memur adaylık sürecine başlarsınız, yaptığınız mesleğin önemini kavramadan hatta birçoğunuz muayene memurlarının ne işle iştigal olduğunu bilmeden servislerde ufak tefek bir stajyer gibi işlerde çalıştırılırsınız. Çoğu yerde Muayene Memuru üstatlar, adaylık sürecinde sizin yanlarına inmenizi istemez, idari amirlerde buna genel olarak müsaade etmez.
Daha sonra eğitim dairesinin durumuna göre en az 6 ay, en çok 2 yıla yakın eğitim sıranızın gelmesini beklersiniz, bu arada servislerde joker olarak kullanılmaya devam edersiniz, eğitiminiz Ankara’da Esenboğa eğitim merkezinde 4,5 ay sürer. Eğitimde: Temel memurluk eğitimi, Gümrük mevzuatı, Dış ticaret, Kaçakçılık, Gümrük Tarife gibi 10’dan fazla dersin eğitimini alır ve bunlarla ilgili 60 geçme notu olan test sınavlarına girersiniz. Eğitimdeki teorik derslerden sonra alan araştırması ve muayene etme kabiliyetinizi geliştirmek adına sizin istediğiniz bir Gümrük Müdürlüğünde 6 aylık stajınız başlar. Bu stajın 2 ayını memurluk stajı, 4 ayını da muayene stajı olarak yapmanız istenir.
Stajdan sonra da Gümrük mevzuatı, Dış ticaret, Kaçakçılık ve Gümrük Tarife teorik sınavlarının her birinden 70 puan almış olmak ve sözlü mülakatı da geçmek şartıyla Muayene Memuru kaşesi almaya hak kazanırsınız. Bu kaşe Darphanede basılmakta olup, şahsa özeldir.
Muayene memuru Gümrük ve Ticaret mevzuatında yer alan rejimlerin uygulayıcısı, ithalat-ihracat malı için gerekli belge, evrak, yasal izinlerin denetimini yapan, mallara ilişkin 12 haneli tarife istatistik pozisyonunu belirleyen, malın fiziki muayenesini yani kısaca gelen-giden malların beyan edilen malla aynı olup olmadığını kontrol eden kişidir.
Bir dış ticaret meselesinde tek imza ve kaşe yetkilisi sizsiniz. Yaptığınız muayene sonucunda ülke içine milyonlarca dolarlık malın giriş-çıkış izni durumu söz konusu. En ufak bir GTİP (Mala ilişkin 12 haneli uluslararası alanda geçerli tarife numarası) yanlışlığında devleti milyonlarca lira zarara uğratabilirsiniz. Taşra da direk Müdür Yardımcısına bağlı olarak çalışırsınız ancak tek imza yetkilisi sizsiniz, müdür yardımcınız muayenesini ettiğiniz beyannameye herhangi bir şey yapamaz.
Karşınıza gelen eşyanın ülkenin en azılı kaçakçısından tutunda, ekonomik geliri en önde olan isimlerinden birinin malı olduğunu düşünün ve bu malların ülke içine girişinde veya çıkışında tek sorumlu sizin olduğunuzu, bu bile yaptığınız işin ne derece önem arz ettiğini insana hissettirir diye düşünüyorum. Özellikle ithalat ve ihracat rejimlerinde beyannamelerin bölge müdürlüklerinde risk kriterlerine göre yapılan ilk incelemesinde mallar Kırmızı hat ve Sarı hat olmak üzere iki gruba düşer. Burada eğer eşya menşe, tarife, firmalar, kıymet ve belgeler üzerinde bir yanlış beyan riski teşkil ediyorsa kırmızı hatta düşer.
Kırmızı hat, malın tam veya kısmi muayenesini gerektirir yani gerektiğinde birkaç konteynır malın tamamının boşalttırılıp incelenmesi ve denetiminin yapılması anlamına gelir. Tabi İstanbul gibi, Sarı hat (Belge üzerinden kontrol), Kırmızı hat (Eşyanın Muayenesi) günde 200 beyannamenin olduğu bir yerde bu denetimin doğru yapılmasının hatta yapılabilmesinin bile mümkün olmadığını sanırım hepiniz tahmin edebilirsiniz.
Muayene memurluğu: Öğrenmek, araştırmak, bilgilenmek, dış ticareti kısmen kontrol etmek, ülkeler arası meseleleri daha iyi anlamak, ülkedeki iç dinamikleri yerinde çözmek ve birçok önemli firma sahibi/hatta siyaset baronlarını tanıma fırsatı tanıyan bir meslektir. Özellikle kapılarda ve limanlarda yoğun çalışma temposu insanı zaman zaman yılgınlığa sürükleyebilmektedir, her çeşit insanla karşılaşacağınız bu meslekle tehdit edilebilir ve hatta kestiğiniz bir idari para cezasından dolayı onlarca kişiden dayakta yiyebilirisiniz. Toplumun bütün hayati damarlarına sirayet etmiş istemediğimiz bir takım olumsuz duyumların en çok Gümrüklerde döndüğü algısı bana sorarsanız yanlıştır; çünkü Adliyeden, Emniyete, Sağlıktan, Spor alanına kadar her yerde bu kısır döngünün mevcut olduğunu üzülerek bilmekteyim umarım ülkemizin yarınları bu karanlık işlerden kurtulur. Bu algı nedeniyle Müfettişler size direk farklı bir gözle bakmaktadır ve gözden kaçacak çok küçük meselelerde bile konuyu savcılığa intikal ettirebilmektedirler. Hatta neredeyse ülkemizde bulunan muayene memurlarından hakimin karşısına çıkmayan neredeyse yoktur denilebilir.
Gümrüklerde bildiğiniz üzere rotasyon mevcuttur. Matematiksel olarak Bölge Müdürlükleri 5 bölgeye ayrılır, Çeşme 2. Bölge iken Kapıkule gibi insanı hayattan bezdiren bir sınır kapısı da 2. Bölgedir. Emekli olana dek herhangi bir zorunlu mazeretiniz olmadığı sürece her bölge de kendi sürelerince çalışırsınız. İzmir 1. Bölgedir ve 8 yılınız dolduğunda, doğuda 5. Bölge olan bir yere 3 yıllığına tayininiz çıkar oradan da başka bölgeye.
Muayene memurları mesleğin saha elemanı ve tabir yerindeyse gümrüğün doktoru olarak nitelendirildiklerinden üst kademeye belli aşamaya kadar yükselmeleri kolaydır. 5 yıllık muayene memuru müdür yardımcılığı sınavına oradan da müdürlüğe isterlerse çok zorlanmadan geçebilir. Ancak Bölge Müdürlüğü biraz siyasi güç ister ve Bölge Müdürlerinin çoğu Teftiş Kurulu içerisinden seçilir, biz bunu Oligarşinin Tunç Kanunu veya Bürokratik elitin ipleri ellerinde tutması olarak nitelendiriyoruz. Yaklaşık 20 civarı Bölge Müdüründen 3 tanesinin Muayene Memurluğundan yükseldikleri bilgisi mevcuttur.
Son olarak konuşulmasından pek hoşlanılmasa da ay sonunda ellerine geçen para konusunda Muayene Memurluğu mesleklerinin gereği olabildiğince diğer mesleklere nazaran devlet tarafından iyi bir ücret almaktadırlar. Kısaca söylemek gerekirse 3.200 ile 5.500 TL’yi bulan miktarda para ellerine geçmektedir.
